நவகோடி சித்தர்புரம் என அழைக்கப்படும் திருவாவடுதுறையில் சித்தஞான யோக சாதனை செய்து வந்த போகரின் சீடர்களில் ஒருவர் திருமாளிகைதேவர். சைவ ராஜதானியாகிய திருவாவடுதுறை ஆதீனத் திருமடத்தின் சந்நிதி விசேஷங்கள் இரண்டு. ஒன்று ஆதீன பரமாசாரியர் ஸ்ரீ நமசிவாய மூர்த்திகள் சந்நிதி. இன்னொன்று சித்தர் திருமாளிகைத்தேவர் சந்நிதி. இவ்விருவர் சமாதிக் கோயில்களும் திருமடத்தில் அடுத்தடுத்து அமைந்துள்ளன. திருமாளிகைத் தேவர் மாளிகை மடம் இருந்த இடத்திலேயே அவரது சமாதிக் கோயிலை ஒட்டி நமச்சிவாய மூர்த்திகள் சமாதிக் கோயிலுடன் இணைந்த குருமடம் பிற்காலத்தில் திருவாவடுதுறை ஆதீனமாக வளர்ந்தது என்பது வரலாறு.
திருவிடைமருதூரைப் பூர்வீகமாக உடைய ஐந்து கோத்திரத்தார் மரபில் ஒன்றான சைவராயர் மரபில் அவதரித்தவர் திருமாளிகைதேவர். 9 ம் திருமுறையாக விளங்கிடும் திருவிசைப்பாவில் நான்கு திருப்பதிகங்கள் திருமாளிகைத்தேவர் அருளிச் செய்தவை ஆகும். திருவிசைப்பா அருளிச் செய்த இவரின் காலம் 9 ம் நூற்றாண்டு. திருமாளிகைதேவர் காலையில் எழுந்ததும் தன் குல வழக்குப்படி அனுஷ்டானங்களை முடித்துக் கொண்டு கோவிலுக்கு சென்று சிவா பெருமானையும் அம்பிகையையும் வணங்கி விட்டு சுவாமிக்குப் படைத்த நெய்வேத்யம் செய்த பிரசாதத்தை மட்டுமே சாப்பிடுவது தினசரி வழக்கம். இவர் சோழர்களின் தீட்சா குருவாக விளங்கினார். அரண்மனையில் பணி புரிந்தாலும் எப்பொழுதும் சிவபெருமானையே நினைத்துக் கொண்டிருப்பார். போகர் திருவாவடுதுறைக்கு வந்திருந்ததை அறிந்த திருமாளிகைத்தேவர் அவரிடம் உபதேசம் பெற சென்று போகரின் திருவடிகளில் வீழ்ந்து வணங்கினார். திருமாளிகைத்தேவரின் பக்குவ நிலையை உணர்ந்த போகர் அவருக்கு ஞான நிலையை உபதேசித்தார். போகரின் வழிகாட்டுதல் படியே திருமாளிகைத்தேவர் தன் தவ வாழ்கையை நடத்தியதால் திருமாளிகைத் தேவரின் உடல் தங்கம் போல் ஜொலித்தது. ஒருநாள் போகர் தம்முடைய பாதுகையைத் திருமாளிகைத் தேவரிடம் கொடுத்து இதனைப் பூசித்துக் கொண்டு திருவாவடுதுறைத் தலத்திலேயே இருந்து அன்பர்களுக்கு அருள் வழங்கு என ஆணை தந்து தான் அத்தலத்தை விட்டுத் திருப்புகலூருக்குச் சென்றார். திருமாளிகைத்தேவர் குரு ஆணைப்படி அத்தலத்திலேயே அடியார்கள் பலரோடு மாசிலாமணிசுவரர் கோயிலுக்குத் தென்புறம் திருமடம் ஒன்று அமைத்துக் கொண்டு தங்கியிருந்தார்.
திருமாளிகைத் தேவருக்கு போகர் நடராசப் பெருமானைப் பூசை செய்யும் செயல் முறைகளை உபதேசித்துள்ளார். குருவிற்கு பணிவிடை செய்திடும் பொருட்டும் சிவபூஜை செய்திடும் பொருட்டும் மேலும் இரண்டு கரங்களைக் தமது தவ வலிமையால் உருவாக்கிக் கொண்டு நான்கு கரங்களுடன் தமது பணிகளை தொடர்ந்தார். சிறந்த சிவஞானியரான இவர் அழகும் பொலிவும் நிறை திருமேனியராய்த் திகழ்ந்தார். திருமாளிகைத் தேவரின் உடல் தங்கம் போல் ஜொலித்தது. அந்த ஊரில் திருமணம் நடந்து பல வருடங்கள் குழந்தைகள் இல்லாத பெண்கள் சிலர் குழந்தை வரம் வேண்டி இவரின் முன்பு நின்றார்கள். அவர்களுக்கு ஆசி வழங்கினார். அவரருளால் அப்பெண்களுக்குக் குழந்தைப் பேறு கிட்டியது. திருமாளிகைத் தேவரின் அருளால் பிறந்த குழந்தைகள் அவரைப் போன்றே நான்கு கையுடன் இருப்பதைக் கண்டு அப்பெண்களின் கற்பு நெறியில் அவர்களது கணவர்கள் சந்தேகமடைந்தார்கள். அச்சமயம் பல்லவ மன்னன் காடவர்கோன் கழற்சிங்கருக்கு (காடவர்கோன் கழற்சிங்கன் காலம் கிபி 825 – 850) கப்பம் கட்டும் சிற்றசர்களில் ஒருவரான நரசிங்கர் திருவாவடுதுறைக்கு அருகில் இருக்கும் பேட்டையில் தங்கினார். இவ்வழியே போகும் பொழுதெல்லாம் அவர் இங்கு தங்கியதால் இவ்விடம் நரசிங்கன்பேட்டை என்ற பெயர் பெற்றது. இது திருவாவடுதுறைக்கு அருகில் 2 கிமீ தொலைவில் அமைந்துள்ளது. நரசிங்கர் வந்திருந்ததை அறிந்த சிலர் நரசிங்க அரசனிடம் புகார் செய்தார்கள். இதை கேட்டு கோபம் கொண்ட அரசன் திருமாளிகைத்தேவரைப் கட்டி இழுத்து வாருங்கள் என்று தனது வீரர்களுக்கு ஆணையிட்டார். அரசனின் ஆணைப்படி சென்ற வீரர்கள் திருமாளிகைத் தேவரை நெருங்கிய பொழுது அவர்களின் நோக்கத்தை அறிந்த திருமாளிகைத் தேவர் ம் ஆகட்டும் கட்டிக் கொண்டு செல்லுங்கள் என்று கூறினார். திருமாளிகைத் தேவரின் மந்திரம் போன்று மென்மையாக ஒலித்த அந்த சொற்கள் வீரர்களை மயக்கியதால் வீரர்களே தங்களை தாங்களே கட்டிக் கொண்டு நரசிங்கர் முன்னால் பொய் நின்றார்கள்.
திருமாளிகைத் தேவரின் செயலைக் கேட்ட அரசன் மேலும் கோபமுற்று சிந்தையை மயக்கும் அந்த கொடியவனை நீ போய் சிதைத்து விடு. அவன் இனி உயிருடன் இருக்கக் கூடாது என்று தன் தளபதிக்கு உத்தரவிட்டார். தளபதியும் திருமாளிகைத்தேவரின் தலையை சீவிக் கொண்டுத் தான் வருவேன் என்று நரசிங்கரிடம் வீர வசனம் பேசிவிட்டுச் சென்றார். தளபதியைப் பார்த்தவுடன் திருமாளிகைத் தேவர் என் தலையை வெட்டுவதற்காகத் தானே வந்தீர்கள் சரி வெட்டிக் கொண்டு போங்கள் என்று அமைதியாகக் கூறினார். உடனே வீரர்கள் ஒருவருகொருவர் வெட்டிக் கொண்டு இறந்தார்கள். தப்பிப் பிழைத்த இரண்டொருவர் அரசனிடம் சென்று நடந்ததைக் கூறினார்கள். அரசன் திருமாளிகைத் தேவர் தன்னைப் போல் மந்திரம் தெரிந்தவர் என்று நினைத்துக் கொண்டு அவன் மந்திரம் என்னிடம் பலிக்காது நானே சென்று அவனை ஒழித்து விடுகிறேன் என்று கிளம்பினார்.
திருவாவடுதுறை மாசிலாமணிசுவரர் கோவிலின் மதிர் சுவற்றின் மேல் நான்குப் புறமும் காவல் இருந்த நந்திகள் உயிர் பெற்று எழுந்து இறைவன் முன்பாக இருக்கும் நந்தி தேவரின் உடலில் புகுந்து பூதகணங்களாக வெளிப்பட்டது. அரசர் திருமாளிகைதேவர் இருக்கும் ஊரின் அருகில் வந்ததும் பூதகணங்கள் வந்த படைகளை அழித்தன. மந்திரியையும் அரசரையும் கட்டி திருமாளிகைத் தேவரின் முன்னால் நிறுத்தின. அரசரின் முன்பாகவே அந்த பூதகணங்கள் இறைவன் முன்பு இருக்கும் நந்தி உருவத்துள் புகுந்து மறைந்தன. ஆனால் திருமாளிகைத் தேவரோ நடந்தவற்றிகும் தனக்கும் எவ்வித தொடர்பும் இல்லாதது போல் சிவனே என்று அமைதியாக உட்கார்ந்திருந்தார். இந்த நிலை அரசர் நரசிங்கருக்கு அவரின் ஞான உண்மைகளை உணர்த்தியது. உடனே மன்னர் பெருமானே தங்கள் அருமையை அடியேன் அறியவில்லை. சாதாரண மந்திரவாதி என்று நினைத்து பெரும் தவறு செய்துவிட்டேன் என்னை மன்னியுங்கள் என்று அழுதார். அரசரை அமைதிப் படுத்திய திருமாளிகைத் தேவர் நரசிம்மா இடைவிடாமல் நாம் எதை நினைத்துக் கொண்டு இருக்கிறோமோ அது நம் நெஞ்சில் பதிந்து நிற்கும் இது உலகின் இயல்பு. பெண்கள் என்னை அன்போடு நினைத்தனர். அதன் விளைவாகவே அவர்களின் குழந்தைகள் என்னைப் போல் இருந்தன. யார் மீதும் தவறு இல்லை. அரசனான நீ புகார் கொடுத்தவர்களின் சொல்லை கேட்டாயே தவிர பிரதிவாதியான என்னை ஒரு வார்த்தைக் கூட கேட்கவில்லையே. அதனால் தான் உனக்கு இவ்வளவு தொல்லைகளும் நடந்தன என்று கூறி அரசரையும் அமைச்சரையும் விடுவித்தார். இதனால் திருமாளிகைத் தேவர் உத்தமர் என்பதை அனைவரும் அறிந்து கொண்டனர். இவ்வாறு அவரது புகழ் அந்த நாடு முழுவதும் பேசப்பட்டு வெகுவாகப் பரவியது. இந்த வரலாற்றிற்கு சான்றாக இன்றும் திருவாவடுதுறை மாசிலாமணிசுவரர் கோவிலில் மதில் மேல் நந்திகள் இல்லாதிருப்பதை நாம் காணலாம். மதில் மேல் இருந்த அனைத்து நந்திகளும் இறைவன் முன் இருக்கும் நந்தியுடன் கலந்ததால் தான் பெரிய நந்தி உருவானதாக திருவாவடுதுறை மாசிலாமணிசுவரர் கோவிலின் தல வரலாறு கூறுகின்றது. நந்தியின் முன்பாக இருக்கும் தூணில் நரசிங்க அரசன் மற்றும் அவரது அமைச்சரின் சிற்பம் செதுக்கப்பட்டுள்ளது.
திருமாளிகைத்தேவர் தமது காலத்தில் பல அற்புதங்கள் செய்திருக்கிறார். ஒரு நாள் போகரும் திருமாளிகைத் தேவரும் கோவிலில் சிவ தரிசனம் முடிந்து பிரசாதமான பயற்றஞ் சுண்டல் பெற்றுக் கொண்டு வெளியேறும் பொழுது தீவட்டி பிடிப்பவர் ஆழ்ந்த உறக்கத்தில் இருந்தார். அதனால் அவரை எழுப்ப வேண்டாம் என்று திருமாளிகைத் தேவரே குருவிற்கு தீவட்டிப் பிடித்துக் கொண்டு சென்றார். அருள்துறை என்னும் திருமடத்தை நெருங்கியதும் தீவட்டிப் போதும் இங்கேயே நில். என்று சொல்லி விட்டு திரும்பிக் கூட பார்க்காமல் போகர் திருமடத்துக்குள் சென்றார். குரு வார்த்தையே வேதவாக்கு என்று திருமாளிகைத் தேவர் பொழுது விடியும் வரை ஒரு கையில் பயற்றஞ் சுண்டலும் மறு கையில் தீவட்டியும் வைத்துக் கொண்டிருந்ததால் காலை அனுஷ்டாங்களை செய்ய தூய்மையான வேறு இரண்டுக் கைகளை உண்டாக்கி முடித்துக் கொண்டார். அச் சமயம் போகர் திருமாளிகை எங்கே என கேட்க திருமாளிகைத் தேவர் சுவாமி அடியேன் இங்கே இருக்கிறேன் என்று வீதியில் இருந்து குரல் கொடுத்தார். ஏன் உள்ளே வரலாமே என்று குருநாதர் கூறியவுடன் திருமாளிகைத் தேவர் உள்ளே போனார். இரவெல்லாம் விழித்திருந்த சீடரின் குரு பக்தி போகரை வியக்க வைத்தது. அதன் பிறகே தீவட்டி பிடிப்பவர் வந்தார். குருநாதரின் கட்டளைப்படி தீவட்டியை அவரிடம் ஒப்படைத்தார் திருமாளிகைத் தேவர். திருமாளிகைத் தேவரின் கையில் இருந்த பயற்றஞ் சுண்டல் வேகாத பயிராக மாறியதால் அதை ஆட்கள் மூலம் நிலத்தில் விதைத்தார். சில நாட்களில் அவை முளைத்துச் செழித்தன. இதைப் பார்த்த ஊர்மக்கள் திருமாளிகைத் தேவரை சித்தர் என்று நம்பினர்.
திருமாளிகைத் தேவர் ஒரு நாள் வழக்கம் போல் காவிரியில் குளித்து அனுஷ்டாங்களை முடித்து பூக்களைப் பறித்துக் கூடையில் நிரப்பி அபிஷேகத்துக்கான நீர் குடத்துடன் கோவிலை நோக்கி சென்றார். ஒரு குறுகலான பாதையில் சென்று கொண்டிருக்கும் போது எதிரில் சவப் பறை முழங்க பிண ஊர்வலம் வரக்கண்டார். அதைப் பார்த்த திருமாளிகைத் தேவர் மனம் குழம்பி அருகில் இருந்த விநாயகரைத் துதித்து விக்னேசா என் மனம் கொண்ட விக்கினத்தைக் களை என்று வேண்டி இறைவனுக்கு அபிஷேகம் செய்ய கொண்டு வந்த திருமஞ்சனக் குடத்தையும் பூக்கூடையையும் மேல் நோக்கி வீசி அந்தரத்தில் நிற்கும்படி செய்து விட்டு பாடையில் இருந்த பிணத்தை நோக்கிப் பார்த்தார். இவ்விநாயகர் கொட்டு தவிர்த்த விநாயகர் என்ற பெயரில் இன்றும் அருள் பாலிக்கிறார். பிணமானது மீண்டும் உயிர் பெற்றெழுந்து நடந்து சென்று இவரைக் கடந்து சிறிது தூரம் சென்று மீண்டும் உயிரை விட்டது. திருமாளிகைத் தேவர் சிவ சிவ என்றபடி அங்கிருந்து நகர்ந்தார். இவர் கோவிலை நோக்கி நடக்க திருமஞ்சனக் குடமும் பூக்கூடையும் ஆகாயத்தில் மிதந்தபடி கோவில் வரை வந்து அவரின் கைகளில் வந்து சேர்ந்தது. அன்றிலிருந்து திருமாளிகைத் தேவர் காவிரியில் நீராடி விட்டுத் திரும்பும் பொழுது தீர்த்தக் குடத்தையும் பூக் கூடையையும் ஆகாயத்தில் வீசிவிட்டு வேகமாக நடப்பார். அவையும் ஆகாயத்தில் அவரைத் தொடர்ந்து வரும். பூஜை செய்யும் இடம் வந்ததும் திருமாளிகைத் தேவர் தன் இரண்டு கையையும் நீட்டுவார். அவை அவர் கைகளில் வந்து சேரும். பின்பு பூஜைகளை செய்வார்.
திருமாளிகைத் தேவரிடம் ஒரு நாள் போகர் நான் புகலூருகுக் கிளம்புகிறேன் என்று சொல்லி விட்டுக் கிளம்பினார். குருநாதர் போகரின் பாதுகைகளை அவரின் ஆணையின்படி பூஜித்து வந்த அவர் மாசிலாமணி ஈசரை வழிப்படுவதும் குரு தேவரின் பாதுகைகளை பூஜை செய்வதும் வலியப் போய் அடுத்தவருக்கு உபதேசம் செய்வதும் நல்வழிக் காட்டுவதுமாக இருந்தார். ஒருநாள் திருமாளிகைத் தேவர் திருவீழிமிழலைக்குப் சென்று சிவ ஆலயத் தத்துவங்களை விளக்கும் வகையில் ஒரு தேரை உருவாக்கி அதன் மேல் சுவாமியை வைத்தார். மக்கள் எல்லோரும் கூடி தேரை இழுக்க தேர் நகரவில்லை. மக்கள் கவலையில் ஆழ்ந்தார்கள். திருமாளிகைத் தேவர் தேரின் வடங்களை அவிழ்த்து விட்டு தனக்கும் தேருக்குமாக ஒரு சதாரணமான கயிற்றை கட்டி மாட வீதிகளை வலம் வந்தார். மேலும் பல அற்புதங்களாக கொங்கணர் சித்தருடைய கமண்டலத்தில் இருக்கும் என்றும் வற்றாத நீரினை வற்றச் செய்திருக்கிறார். மயானத்தில் எரிந்து கொண்டிருக்கும் சடலத்தின் புகையினை நறுமணம் கமழும் படிச் செய்திருக்கிறார். திருமாளிகைதேவரின் அற்புதங்கள் அனைத்தையும் தொகுத்து தொட்டிக்கலை ஸ்ரீ சுப்பிரமணிய முனிவர் பாடல்களாக பாடியுள்ளார்.
திருமாளிகைத் தேவர் சொன்ன உபதேசங்களில் ஒன்று. நமது மூக்கில் உள்ள இரண்டு துவாரங்களில் வலது துளை சிவம் இடது துளை சக்தி. சனி ஞாயிறு செவ்வாய்க் கிழமைகளில் சிவத் துளையின் வழியாகவும் திங்கள் புதன் வெள்ளிக் கிழமைகளில் சக்தித் துளையின் வழியாகவும் சுவாசம் வெளிப்பட வேண்டும். வியாழக் கிழமைகளில் மட்டும் வளர்பிறையாக இருந்தால் சக்தித்துளை வழியாகவும் தேய்பிறையாக இருந்தால் சிவத்துளையின் வழியாகவும் சுவசாம் வெளிப்பட வேண்டும்.
திருமாளிகைத் தேவர் திருவாவடுதுறையில் தனது குருவான போகரின் திருவடிகளுக்கு பின்னால் யோக நிலையில் அமர்ந்து தவம் புரிந்த இடத்திலேயே முக்தி பெற்று அருள்பாலித்து வருகின்றார். இன்றும் கோமுக்தீஸ்வரருக்கு பூஜைகள் பூர்த்தியான பிறகு அச்சிவாசாரியராலேயே மடாலயத்தில் திருமாளிகைத் தேவருக்கு ஆராதனைகள் நிகழ்த்தப் பெறுவதும் அதன் பின்னரே நமச்சிவாய மூர்த்திகளுக்கு வழிபாடுகள் நிகழ்த்தப் பெறுவதும் மாகேஸ்வர பூஜை நடை பெறுவதும் தொன் மரபாக உள்ளது. கோமுக்தீஸ்வரர் ஆலயத்து வருடாந்திர தை ரதசப்தமி உற்சவத்தில் துவஜாரோஹணத்திற்கு முன்தினம் இரவு திருமாளிகைத்தேவர் உற்சவம் நடைபெறும். கோயிலில் சம்பிரதாய பூஜைகளை ஏற்றருளிய பின்னர் திருமடத்திற்கு எழுந்தருளும் திருமாளிகைத் தேவரை திருமடத்து வாயிலில் ஸ்ரீலஸ்ரீகுருமகாசந்நிதானம் அவர்கள் எதிர்கொண்டு வரவேற்பார்கள். பின்னர் மங்கல வாத்தியங்கள் முழங்க திருமடத்தில் பிரவேசித்து உபச்சாரங்களை அவர் ஏற்றருளி கோயிலுக்கு திரும்ப ஏகும் நிகழ்வுகள் நடத்தப் பெறும்.