சிவனின் தேவாரப்பாடல் பெற்ற சிவாலயங்களில் 221 வது தேவாரத்தலம் நெய்வணை. புராணபெயர் திருநெல்வெணெய். மூலவர் சொர்ணகடேஸ்வரர், வெண்ணையப்பர். இங்கு இறைவன் சுயம்பு மூர்த்தியாக 7500 ருத்திராட்ச மணிகள் கொண்ட பந்தலின் கீழ் அருள்பாலிக்கிறார். ஒவ்வொரு வருடமும் மாசி மாதத்தில் மகாசிவராத்திரியன்று அதிகாலையில் சுவாமியின் மேனியில் சூரிய ஒளி விழுகிறது. அந்நேரத்தில் மட்டும் சிவன் நீலம், பச்சை, சிவப்பு, வெள்ளை என நிறங்கள் மாறி மாறி தெரிகிறார். அம்பாள் நீலமலர்க்கண்ணி, பிருஹந் நாயகி. இங்கு சூலத்தின் மத்தியில் சிவன் நின்றகோலத்தில் உற்சவராக இருக்கிறார். சிவமும் சக்தியும் இணைந்த அர்த்தநாரீஸ்வரர் வடிவத்தை உணரலாம். தலமரம் புன்னை. தீர்த்தம் கிணற்று தீர்த்தம். நான்கு முறமும் சுற்று மதிலுடன் ஒரு முகப்பு வாயில் மட்டுமே கொண்டு இவ்வாலயம் அமைந்துள்ளது. முகப்பு வாயிலுக்கு முன்பாக நந்தி மற்றும் பலிபீடம் உள்ளன. கொடிமரமில்லை.
மூலவர் சந்நிதி வாயிலின் வெளியே மகாவிஷ்ணு சங்கு சக்ரதாரியாக தன் இடது மடியில் கைகளை கூப்பி வணங்கிய கோலத்தில் மகாலட்சுமியை அமர்த்தியபடி லட்சுமி நாராயணராக இருக்கிறார். வெளிப் பிராகாரத்தில் விநாயகர் சந்நிதியுள்ளது. அதையடுத்து வள்ளி தெய்வயானை உடனாகிய ஆறுமுக சுவாமி மயில் வாகனத்துடன் காட்சி தருகிறார். மயில் இடதுபுறம் திரும்பி உள்ளது. முருகர் சந்நிதி பின்புறம் காசி விஸ்வநாதர் சந்நிதி, ஸ்படிக லிங்கம், நால்வர் சந்நிதிகள் உள்ளன. திருஞானசம்பந்தர் கையில் தாளமின்றி கை கூப்பிய நிலையிலும் சுந்தரர் நடன சுந்தரராகவும் காட்சி தருகின்றார். அப்பர் பெருமானும் கை கூப்பிய நிலையில் காணப்படுகிறார். இங்கு அதிகார நந்தி பக்தர்களுக்காக இரண்டு கால்களையும் இணைத்து கை கூப்பி வணங்கி சிவனிடம் வேண்டிக்கொள்கிறார். சிவனே வந்து நெல்லை அணையாக கட்டிய தலம் என்பதால் இவ்வூர் நெல் அணை எனப்பட்டு காலப்போக்கில் நெய்வணை என்று மருவியுள்ளது. திருத்தல யாத்திரை வந்த திருஞானசம்பந்தர் இத்தலத்திற்கு அருகே வந்தபோது இருட்டி விட்டது. எனவே அவர் வழி தெரியாமல் தடுமாறி ஓரிடத்தில் நின்றார். அப்போது சிவன் அம்பாளை அனுப்பி திருஞானசம்பந்தனுக்கு வழிகாட்டி இங்கு வரச்சொல் என்று சொல்லி அனுப்பினார். அம்பாளும் திருஞானசம்பந்தருக்கு எதிரே சென்று தன்னுடன் வரும்படி கூறினாள். அம்பாள் திருஞானசம்பந்தரின் எதிர்நின்று அழைத்த இடம் அருகில் எதலவாடி என்று பெயரில் இன்றும் இருக்கிறது. அவளுடன் இங்கு வந்த திருஞானசம்பந்தர் சிவனை வணங்கி இருட்டிலும் தனக்கு அற்புத தரிசனம் தந்த மகிழ்ச்சியில் நடனம் ஆடிக்கொண்டே பதிகங்கள் பாடினார். எனவே இங்குள்ள திருஞானசம்பந்தர் நடனம் ஆடிய கோலத்தில் அமைக்கப்பட்டிருக்கிறார்.
முன்னொரு காலத்தில் இப்பகுதி வயல்கள் நிறைந்து விவசாயத்தில் சிறந்த இடமாக இருந்தது. இதனால் மக்கள் அனைவரும் மிகவும் செழிப்பாக குறைவில்லாத வாழ்க்கை வாழ்ந்தனர். வசதியான வாழ்க்கையால் மக்கள் இறை வழிபாட்டை முழுமையாக மறந்தனர். அவர்களுக்கு பாடம் புகட்ட எண்ணிய சிவன் ஒரு திருவிளையாடலை நிகழ்த்தினார். அவர் வருணனிடம் சொல்லி இவ்விடத்தில் மட்டும் இடைவிடாது தொடர் மழையை பெய்யும்படி கூறினார். அதன்படி வருணனும் இங்கு மழை பொழிவித்தான். முதலில் மழையைக் கண்டு மகிழ்ந்த மக்கள் தொடர்ந்து நிற்காமல் பெய்யவே கலக்கம் கொண்டனர். இவ்வாறு தொடர்ந்து மழை பெய்ததால் ஊரில் இருந்த அனைத்து குளம் ஏரிகளும் நிரம்பி வழிந்தது. அப்போது ஊரின் மத்தியில் இருந்த பெரிய ஏரி உடைந்து தண்ணீர் வெள்ளமாக ஊருக்குள் பாய்ந்தது. அது வரையில் இறை வழிபாட்டை மறந்திருந்த மக்கள் தங்கள் உயிருக்கு ஆபத்து வரும் நிலையில் தங்களைக் காக்கும்படி சிவனிடம் வேண்டினர்.
மனம் இறங்கிய சிவன் ஒரு வாலிபர் வடிவில் வந்தார். ஒவ்வொருவரும் வீட்டில் வைத்திருந்த நெல் மூட்டைகளை தரும்படி கூறினார். அவர்களும் எடுத்து கொள்ளும்படி சொல்லவே அவர் நெல்மூடைகளை தூக்கி வந்து ஏரியில் அணையாக கட்டி வெள்ளத்தை தடுத்தார். பின் அவர் வருணபகவானிடம் மழையை நிறுத்தும்படி சொல்லவே அவரும் மழையை நிறுத்தினார். மழையினால் தங்கள் உடமைகள் பொருள் அனைத்தையும் இழந்து நின்ற மக்கள் உயிர் பிழைத்த மகிழ்ச்சியில் வாலிபனிடம் நீ தான் எங்கள் தெய்வம் என்று மகிழ்ச்சி பொங்க கூறினர். அவர்களிடம் உங்களது அனைத்து நிலைகளுக்கும் இறைவன் ஒருவனே காரணம். எனவே எந்த சூழ்நிலையிலும் அவனை மட்டும் மறந்து விடாதீர்கள் என்று சொல்லி அனைவருக்கும் தங்கம் நிரம்பிய குடங்களை கொடுத்துவிட்டு இழந்ததை இதன் மூலம் மீட்டுக் கொள்ளுங்கள் என்று சொல்லி மறைந்து விட்டார். மக்கள் புரியாமல் தவிக்கவே அந்த வாலிபர் அவர்களுக்கு தன் சுயரூபம் காட்டி சுயம்புவாக எழுந்தருளினார். பின் மக்கள் இவ்விடத்தில் சிவனுக்கு கோயில் எழுப்பினர். சொர்ணம் தந்தவர் என்பதால் சொர்ணகடேஸ்வரர் என்று பெயர்பெற்றார். இவருக்கு நெல்வெண்ணெய்நாதர் என்ற பெயரும் உண்டு. இத்தலத்து கல்வெட்டு ஓன்றில் இத்தல இறைவன் பெயர் பொற்குடங் கொடுத்தருளிய நாயனார் என்று குறிப்பிடப்பட்டுள்ளது. சனகர், சனந்தனர், சனாதனர், சனத்குமாரர் ஆகிய நால்வரும் சுவாமியை பூஜித்து வணங்கியுள்ளனர். திருஞானசம்பந்தர் பாடல்கள் பாடியுள்ளார்.