சிவனின் தேவாரப்பாடல் பெற்ற சிவாலயங்களில் 36 வது தேவாரத்தலம் திருக்கஞ்சனூர். இறைவன் அக்னீஸ்வரர். இங்கு இறைவன் உயர்ந்த பாணத்துடன் சுயம்பு மூர்த்தியாக அருள்பாலிக்கிறார். அம்பாள் கற்பகாம்பிகை கற்பாகம்பாள். தலமரம் பலாசமரம் மற்றும் புரசு. தீர்த்தம் அக்கினி தீர்த்தம் பராசர தீர்த்தம். கம்சன் வழிபட்டதால் இத்தலம் கஞ்சனூர் என்று மாறியது. இத்தலத்திற்கு பலாசவனம் பராசரபுரம் பிரமபுரி அக்கினிபுரம் கம்சபுரம் முத்திபுரி என்று வேறு பெயர்கள் உள்ளது. நடராஜர் மூலத்திருமேனியில் சிவகாமியுடன் சிலை ரூபமாக இருக்கிறார். இத்தல இறைவன் பிரம்மனுக்கு தன் திருமணக்கோலத்தை காட்டியருளினார். பராசர முனிவருக்கு சிவன் இங்கு தாண்டவ கோலம் காட்டி முக்தி அருளினார். எனவே இங்குள்ள நடராஜர் முக்தி தாண்டவ மூர்த்தி என அழைக்கப்படுகிறார். பஞ்சாட்சர மகிமையை வெளிப்படுத்திய ஹரதத்த சிவாச்சாரியார் அவதார தலம். பராசரருக்கு சித்தபிரமை நீங்கியது. பிரம்மனுக்கு திருமண காட்சி தந்தது. அக்னிக்கு உண்டான சோகை நோயை தீர்த்தது. சந்திரனின் சாபம் நீங்கியது. கம்சன் என்னும் மன்னனின் உடற்பிணி நீங்கியது. கலிக்காமருக்கு திருமணம் நடந்தது. மானக்கஞ்சாரர் அவதரித்து வழிபட்டது ஆகிய சிறப்புகளை உடையது இத்தலம்.
மகாபலியைக் காப்பாற்ற தன் கண்ணையே இழந்தவர் சுக்ராச்சாரியார். எந்தக் கஷ்டம் வந்தாலும் தன்னை நம்பி வந்தவரைக் காப்பாற்ற வேண்டுமென்ற குணம் கொண்டவர். இவரது அருள் பெற நவக்கிரக தலங்களில் இத்தலத்திற்கு செல்ல வேண்டும். நவக்கிரகங்களில் சுக்கிரன் ஆறாவது கிரகம் ஆவார். இவர் பிரம்ம தேவரின் மானஸ புத்திரராகிய பிருகு முனிவருக்கும் பிலோமிசைக்கும் மகன். எனவே தான் இவருக்கு பார்க்கவன் என்ற பெயர் உண்டு. இவருக்கு கவி என்ற மற்றொரு பெயரும் உண்டு. சுக்கிரன் மிகச்சிறந்த சிவ பக்தர் சிவபெருமான் அருளால் இறந்தவர்களை உயிர் பிழைக்க செய்யும் அமிர்த சஞ்சீவி மந்திரத்தை கற்றவர். இவர் வெள்ளை நிறம் கொண்டவர். வெண் தாமரையுடன் கருட வாகனத்தில் வீற்றிருப்பார். முதலை வாகனமும் உண்டு. இவர் அசுரர்களுக்கு குரு. சுக்கிராச்சாரியார் என அழைக்கப்பட்டார். நவகிரகத்தலங்களில் இத்தலம் சுக்கிரனுக்குரிய தலமாகும். சுக்கிரன் வழிபாடு செய்த தலங்களுள் இதுவும் ஒன்று. சுக்கிரனுக்கு இங்கு தனி சன்னதி உள்ளது. ஒரு முறை சுக்கிராச்சாரியாரால் விஷ்ணுவுக்கு சுக்ர தோஷம் ஏற்பட்டது. இத்தோஷத்தை நீக்க விஷ்ணு ஹரதத்தர் என்ற திருநாமத்துடன் இங்குள்ள சிவனை வழிபட்டு தோஷம் நீங்க பெற்றார்.
கிழக்கு நோக்கிய ராஜகோபுரம் ஐந்து நிலைகளையுடைய பழமையான கோயில். தெற்கு வாயில் வழியாக உள்ளே நுழைந்தால் உள்மண்டபம் உள்ளது. பிரகாரமாக வலம் வந்து மண்டபத்தை அடைந்தால் இடப்பாக்கம் விநாயகர் தரிசனம் வலப்பக்கம் விசுவநாதர் சன்னதி. அடுத்து அம்பாள் சன்னதி. உள்வாயிலைத் தாண்டி சுவாமி சன்னதிக்குச் செல்லும் போது இடப்பக்கம் வெளவால் நெத்தி மண்டபத்தில் விநாயகர் மயூர சுப்பிரமணியர் மகாலட்சுமி சன்னதிகள் உள்ளன. இதன்கீழ் அக்னீஸ்வரர் லிங்கம் தரிசனம் அடுத்து மானக்கஞ்சாறர் கலிக்காமர் திருவுருவங்கள் உள்ளன. பக்கத்தில் சுரைக்காய்ப் பக்தர் என்ற அடியார் மனைவியுடன் காட்சி தருகிறார். மகா மண்டபத்தில் பைரவர் சூரியன் சனிபகவான் சந்திரன் நவக்கிரக சன்னதி நால்வர் சன்னதிகள் உள்ளன.
கஞ்சனூரில் வாசுதேவர் என்னும் வைணவருக்கு பிறந்த குழந்தையின் பெயர் சுதர்சனர். வைணவக் குடும்பத்தில் பிறந்தாலும் அக்குழந்தை சிவபக்தியில் சிறந்து விளங்கியது. தினமும் காலையில் கஞ்சனூரிலிருந்து கிளம்பி திருமாந்துறை திருமங்கலக்குடி திருக்குரங்காடுதுறை திருவாவடுதுறை திருவாலங்காடு மற்றும் திருக்கோடிக்கா ஆகிய சிவத்தலங்களை தரிசித்து விட்டு அர்த்த ஜாம பூஜைக்கு தனது சொந்த ஊரான கஞ்சனூர் ஆலயத்துக்கு திரும்பிவிடுவதை தினம் தனது வழக்கமாகக் கொண்டார். வைணவரான சுதர்சனர் இவ்வாறு சிவ பக்தராக இருப்பதை அவ்வூர் மக்கள் விருப்பமில்லை. எனவே அவரை அவ்வூர் மக்கள் பழுக்கக் காய்ச்சிய இரும்பு கம்பியில் அமர்ந்து சிவனின் மகிமையை உலகிற்கு காட்ட வேண்டும் இல்லையெனில் எந்த சிவன் கோவிலுக்கும் செல்லக்கூடாது என்று உத்தரவிட்டார்கள். ஊர் மக்கள் கட்டளையிட்டபடி பழுக்கக் காய்ச்சிய இரும்பு முக்காலி மீது அமர்ந்து சிவமே பரம்பொருள் என்று சுதர்சனர் மூன்று முறை கூறினார். அவருக்கு உடலில் எந்த விதமான தீக்காயங்களும் ஏற்படவில்லை. இதனைக் கண்ட ஊர் மக்கள் அவரின் மகிமையை அறிந்து அவரை சரணடைந்தார்கள். இக்காட்சியை சித்தரிக்கும் உருவம் இவ்வூர் பெருமாள் கோயிலிலும் அக்னீஸ்வரர் கோயில் நடராஜர் சன்னதியிலும் உள்ளது. இவ்வூரின் பெருமாள் கோயிலிலும் அக்னீஸ்வரர் கற்பகாம்பாள் எழுந்தருளியுள்ளார்கள். ஹரதத்தருக்கு உபதேசித்து அருள் செய்த தட்சிணாமூர்த்தி உருவில் ஹரதத்தரின் உருவமும் உள்ளது. இம்மூர்த்தியே சுதர்சனரை ஆட்கொண்டு ஹரதத்தர் என்ற பெயர் அளித்து சிவநாம தீட்சை செய்தவர்.
ஒரு செல்வந்தர் தினமும் அக்னீஸ்வரருக்கு நைவேத்தியம் படைத்து வந்தார். அன்றாடம் அவர் கனவில் இறைவன் தோன்றி அவ்வுணவை உண்பது போல காட்சி தருவார். ஒருநாள் அக்கனவு தோன்றவில்லை. காரணம் புரியாது அவர் விழித்தார். விசாரித்ததில் அன்று அக்னீஸ்வரர் ஹரதத்தரிடம் ஏழை பிராமணர் வடிவில் சென்று கஞ்சியை வாங்கி உண்டதாகவும் அதனால் வயிறு நிரம்பிவிட செல்வந்தரின் உணவை ஏற்கவில்லை என்றும் உணர்ந்தார். இதன் மூலம் ஹரதத்தரின் பெருமையை அறிந்து அச்செல்வந்தர் அவரை தேடிச்சென்று வணங்கினார். ஆலயத்தில் ஹரதத்தரின் குடும்பமும் ஏழை அந்தணராக வந்த இறைவனின் திருவுருவமும் உள்ளன. ஊருக்குள் வரும்போது அரசமரத்தின் எதிரில் கிழக்கு நோக்கி ஹரதத்தர் சிவபூஜை செய்வதுபோல உள்ள ஹரதத்தர் தனிக்கோயிலும் இத்தலத்தில் உள்ளது.
சுவாமி சன்னதிக்கு செல்லும் வழியில் சுரைக்காய் பக்தர் என்ற அடியவர் மனைவியுடன் காட்சிதருகிறார். இவ்வூரைச் சேர்ந்த பக்தர் ஒருவர் சுரைக்காய் விற்று பிழைத்து வந்தார். இதனால் இவர் பெயர் சுரைக்காய் பக்தர் என்றாயிற்று. இவரிடம் ஒரே ஒரு சுரைக்காய்தான் எஞ்சியிருந்தது. அதை விதைக்கு ஆகும் என்று அப்படியே வைத்து விட்டார். அந்நிலையில் இறைவன் அவரிடம் விருந்தினராக வந்து உணவிடுமாறு கேட்க அவர் செய்வதறியாது திகைத்தார். விருந்தினருக்கு சுரைக்காய் ஆகாது என்று எண்ணி கலங்கினார். அப்போது இறைவன் அசரீரியாக ஒரு பாதி விதைக்கு ஒரு பாதி கறிக்கு என்று கூறி அருளினார். இறைவனின் ஆணைப்படி பாதி சுரைக்காயை விருந்தினருக்கு உணவு அளித்தும் பாதி விதைக்கும் பயன்படுத்தினார்.
பிராமணர் ஒருவர் புல் கட்டை கீழே போடும் போது தெரியாமல் பசுக்கன்று ஒன்று இறந்தது. இதனால் அவருக்கு பசுதோஷம் நேர்ந்தது. இதனால் பிராமணர்கள் அவரை தங்களிடமிருந்து விலக்கி வைத்துவிட்டனர். அவர் செய்வதறியாமல் ஹரதத்தரிடம் முறையிட்டார். அவ்வாறு முறையிடும் போது பிராமணர் பஞ்சாட்சரத்தைச் சொல்லியவாறே சென்றார். அதைக்கேட்ட ஹரதத்தர் சிவ பஞ்சாட்சரத்தை சொல்லியதால் அப்பாதகம் நீங்கிவிட்டதாக கூறினார். பிராமணர்கள் அதை ஏற்காமல் தங்களுக்கு நேரடிச்சான்று தந்து நிரூபிக்குமாறு கூறினர். ஹரதத்தர் உடனே அந்த பிராமணரை அழைத்து காவிரியில் நீராடி ஒரு கைப்புல் எடுத்து வந்து அந்த கல்நந்தியிடம் தருமாறு பணித்தார். அப்பிராமணரும் அவ்வாறே செய்து கல்நந்தி புல் சாப்பிடுமானால் பஞ்சாட்சரத்தால் தோஷம் நீங்கும் என்று சொல்லி புல்லைத்தர அந்நந்தியும் உண்டது. அனைவரும் பஞ்சாட்சர மந்திரத்தின் மகிமையை உணர்ந்து பிராமணரை தங்கள் கூட்டத்தில் சேர்த்துக் கொண்டார்கள்.
பராசர முனிவர் பிரம்மா அக்கினி கம்சன் சந்திரன் விருத்தகாளகண்டன் சித்திரசேனன் மார்க்கண்டேயர் சுரைக்கா முனிவர் ஆகியோர் இத்தல இறைவனை வழிபாடு செய்துள்ளார்கள். சோழர் விஜயநகர மன்னர்கள் காலத்திய கல்வெட்டுக்களில் இத்தலம் விருதராச பயங்கர வளநாட்டு நல்லாற்றூர் நாட்டுக் கஞ்சனூர் என்றும் இறைவன் பெயர் அக்னீஸ்வரம் உடையார் என்றும் குறிக்கப்பட்டுள்ளன. சுந்தரர் திருநாவுக்கரசர் பாடல்கள் பாடியுள்ளார்கள்.
